การข้ามพรมแดนของโครงการพัฒนาต่างๆ จากดินแดนแห่งรัฐที่เป็นเจ้าของสัญชาตินิติบุคคลผู้ลงทุนไปยังดินแดนของรัฐอื่น ณ ดินแดนปลายทางอาจไม่ได้รองรับเพียงการเคลื่อนย้ายของทุน สินค้า บริการ และแรงงาน แต่รวมถึงการละเมิดสิทธิมนุษยชนด้วย ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นคือประชาชนผู้ได้รับผลกระทบแทบจะสิ้นหวังกับกลไกภายในประเทศตน ความหวังหนึ่งของการเยียวยาคือความพยายามที่จะใช้กลไกของประเทศต้นทางของการลงทุน ภายใต้แนวคิดด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ อนุสัญญาระหว่างประเทศมุ่งสร้างพันธกรณีต่อรัฐภาคีต่อการเคารพ คุ้มครอง รวมถึงการประกันว่าสิทธิดังกล่าวจะเป็นจริงได้แต่พบว่ารัฐภาคีจำนวนไม่น้อยไม่สามารถดำเนินการตามพันธกรณีได้จริง ผลกระทบที่เกิดนอกอาณาเขตรัฐ ถูกทำให้เป็นเรื่องไกลตัวและถูกกล่าวอ้างเพื่องดเว้นการปฏิบัติตามพันธกรณี แต่การเกิดขึ้นของแนวคิดพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนนอกอาณาเขตของรัฐ (Extraterritorial Obligations : ETOs) และ “หลักการแห่งสหประชาชาติด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชน” (UN Guiding Principle on Business and HumanRights : UNGP) ถือเป็นเอกสารระหว่างประเทศฉบับแรกที่กำหนดความสัมพันธ์ หน้าที่ความรับผิดชอบของรัฐและเอกชนในการคุ้มครองและเคารพสิทธิมนุษยชน นอกจากนี้สหประชาชาติสนับสนุนให้แต่ละประเทศจัดทำ “แผนปฏิบัติระดับชาติว่าด้วยธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน” (National Action Plan on Business and Human Rights หรือ NAP on BHR) เพื่อนำหลักการฯ ไปสู่การปฏิบัติให้เหมาะสมกับบริบทของแต่ละประเทศ แม้จะมิใช่ตราสารที่มีผลผูกพันทางกฎหมายและถูกนำมาใช้โดยระบบ “สมัครใจ” กลับปรากฏว่ามี 22 ประเทศได้ดำเนินการจัดทำรวมถึงประเทศไทย บทความนี้มุ่งที่ศึกษาทบทวนถึงกลไกในการเยียวยาสิทธิซึ่งผู้ได้รับผลกระทบหรือผู้อาจได้รับผลกระทบจากการละเมิดข้ามพรมแดน โดยพยายามศึกษาทำความเข้าใจและใช้กลไกดังกล่าวไม่ว่าจะเป็นกลไกในทางฟ้องร้องคดี (Judicial Mechanisms) และกลไกอื่นๆ (Non-Judicial Mechanisms) โดยมีข้อสังเกตเบื้องต้นว่าการดำเนินการใดๆ เพื่อให้เกิดความรับผิดข้ามพรมแดนต่อสิทธิในสุขภาพ สิ่งแวดล้อมที่ดีของชีวิตและชุมชนในดินแดนของรัฐอื่นที่ถูกละเมิดโดยนักลงทุนสัญชาติไทยนั้น ก็ด้วยเพราะการทำงานของกลไกเพื่อเยียวยารูปแบบใหม่ ๆ ถูกขับเคลื่อนด้วยความสิ้นหวัง